Gizli şeker nedir?
Kan serumu, bütün dünyada normal kabul edilen kriterler olan 70-110 mg/dl glukoz içerir. Serum içerisindeki kan şekerinin dışında, ayrıca kanda mevcut olan kırmızı kan hücrelerinde de belli bir oranda şeker vardır. Buna hemoglobine bağlı şeker denir. Bu da % 6 oranındadır. Şekerin % 6 oranının üzerine çıkması, gizli şekerin yüksekliği demektir. Gizli şeker tespiti çok önemlidir. Hem teşhiste önemli bir rol oynar, hem tedavinin gidişatında büyük önem arz eder; hastanın diyetine, egzersizlerini aksatıp aksatmadığı konusunda belirti verir. Hekime yön verir ve nasıl bir tedavi uygulaması gerektiğine işaret eder.
Kan şekeri takibi evde yapılabilir. Evde kendi kendine kontrolünü yapan diyabetli, görsel yöntemle veya şeker ölçüm cihazları yardımı ile kan şekeri takibini yapabilmektedir. Görsel yöntemde, ucuna glikoz oksidaz emdirilmiş test çubukları (stripler) kullanılır. Strip üzerine, parmak ucundan kan damlatılır. Glisemi düzeyine göre strip üzerinde oluşan renk değişikliğinin strip kutusu üzerindeki renk kataloğu ile karşılaştırılması sonucu glisemi ölçülür. Kan şekeri ölçüm cihazı gerektirmeyen bu yöntem, güvenilir ve ucuz olması nedeni ile tercih edilir.
Diyabet olduğumu nasıl anlarım? Belirtileri nelerdir?
Diyabet tiplerine göre bu belirtiler değişik şekillerde kendini belli eder. Mesela Tip 1 diyabet daha çok aşırı yorgunluk, halsizlik, susuzluk, aşırı idrara gitme gibi belirtiler taşırken Tip 2 diyabet; bazen çok hızlı bir kilo verme bazen de baş ağrısı, aşırı bir ağız kuruluğu, vücutta değişik yerlerde kaşıntıların meydana gelmesi, yaraların geç iyileşmesi, kişinin kendini iyi hissetmemesi, gözlerde görme bozukluğu, yorgunluk ve buna benzer birçok belirtilerle kendini gösterebilir. Tip 2 diyabet genellikle genetik faktörlere bağlıdır. Diğer diyabet tiplerine göre görülme sıklığı % 80-90 oranındadır. Tip 2 diyabetlilerde de bazen aşırı idrara çıkma, aşırı susuzluk, ağız kuruluğu görülür. Hamilelerde genelde pek belirti vermez, rutin olarak yapılan kontrollerinde tespit edilir. Genel olarak Tip 2 ve Tip 4 diyabetlerde gizli bir hastalık söz konusudur. Zaten bu tiplerde belirtiler ortaya çıkmadan yaklaşık 10 yıl önce diyabet başlamıştır. Buna da diyabet öncesi dönem denir. Yani hekimin diyabet tanısı koymasından 10 yıl önce hastalık başlamıştır, ancak gizli kalmıştır veya halen hastanın şekeri olduğundan haberi yoktur.
Şeker hastalığını anlamak için hangi testlerin yapılması gerekir?
Klinik belirtiler söz konusu olursa, hastanın mutlaka hekime başvurması gerekir. Doktorun yapacağı açlık kan şekerine bakmak, eğer bir şüphe varsa şeker yükleme testi dediğimiz OGTT testi yaptırmak gerekir. Özellikle hamilelerde bu testi yaptırmak önemlidir. Bir şüphe varsa, şeker yükleme testi ile bunun ortaya çıkarılması şarttır. Açlık kan şekeri, idrardaki şeker oranı ve bazı hastalarda oral glukoz tolerans testi dediğimiz şeker yükleme testi, şeker hastalığını ortaya çıkarmak için başvurulan testlerdir.
Tanı nasıl konulur?
Diyabet tanısı; OGTT testi, oral glukoz tolerans testi, hasta hikayesi dediğimiz ve hastanın şikayetlerini kapsayan anamnez ile konur.